एक ठिकाण असेही; जिथे सहा महिने असतो सूर्यप्रकाश तर सहा महिने नसतो
आपल्या सर्वांच्या आयुष्यात एक असा अविस्मरणीय क्षण नक्कीच आला असेल, ज्यामुळे आपल्याला वाटतं की हा दिवस कधीच जाऊ नये किंवा ही रात्र कधीच संपू नये. मात्र, काही लोक भाग्यवान असतात, ज्यांची ही इच्छा पूर्ण होते. एकीकडे तुम्ही अशा देशाची कल्पना करा जिथे रात्र नाही, तर दिवसभर सूर्यप्रकाश असतो; तर दुसरीकडे दिवस महिन्यांमहिने रात्रच असते. पण हे खरं आहे. सूर्यप्रकाश सहा महिने असतो आणि सहा महिने नसतो अशी जागा पृथ्वीवरील ध्रुवीय प्रदेशांमध्ये आढळते. हे प्रामुख्याने उत्तर ध्रुव (Arctic Circle) आणि दक्षिण ध्रुव (Antarctic Circle) या भूभागांमध्ये होते. चला तर आज आपण जगातील अशा ठिकाणांबद्दल जाणून घेणार आहोत जिथे तब्बल सहा महिन्यांसाठी सूर्यप्रकाश असतो आणि सहा महिन्यांसाठी रात्र असते.
1 - उत्तर ध्रुवीय प्रदेश (Arctic Circle):
21 मार्च ते 23 सप्टेंबर: या काळात, उत्तर ध्रुवीय प्रदेशात निरंतर सूर्यप्रकाश (Midnight Sun) असतो. याला ग्रीष्मकालीन सोलस्टाइस (Summer Solstice) देखील म्हणतात. त्यामुळे, या ठिकाणी सहा महिने दिवस असतो.
23 सप्टेंबर ते 21 मार्च: या काळात, सूर्य क्षितिजाच्या खाली राहतो, त्यामुळे येथे सहा महिने रात्र (Polar Night) असते.
2 - दक्षिण ध्रुवीय प्रदेश (Antarctic Circle):
21 सप्टेंबर ते 21 मार्च: या काळात दक्षिण ध्रुवीय प्रदेशात सतत सूर्यप्रकाश असतो.
21 मार्च ते 23 सप्टेंबर: या काळात येथे सहा महिने अंधार असतो.
महत्त्वाची ठिकाणे जिथे 'हे' घडते:
1- नॉर्वे (Norway): नॉर्वेच्या काही भागांमध्ये, विशेषतः सवालबार्ड (Svalbard) बेटावर, एप्रिल ते ऑगस्टपर्यंत सूर्य सतत दिसतो.
2. अलास्का (Alaska, USA): येथे उन्हाळ्यात काही ठिकाणी 24 तास सूर्यप्रकाश असतो, तर हिवाळ्यात अनेक आठवडे अंधार असतो.
3 - साइबेरिया (Siberia, Russia): उत्तर रशियातील भागांमध्येही असेच वातावरण असते.
4. ग्रीनलँड (Greenland): येथील बहुतांश भाग वर्षाच्या काही महिन्यांसाठी पूर्णतः उजेडात किंवा अंधारात असतो.
5. अंटार्क्टिका (Antarctica): दक्षिण ध्रुवावर संपूर्ण सहा महिने सूर्यप्रकाश आणि सहा महिने अंधार असतो.
'या' घटनांचा तिथल्या रहिवाशांवर होणारा परिणाम:
जीवनशैली: या प्रदेशांमध्ये राहणाऱ्या लोकांना सततच्या प्रकाशामुळे झोपेच्या समस्या, जैविक घड्याळातील बदल आणि मानसिक आरोग्यावर परिणाम जाणवतो.
पर्यावरण: वनस्पती व प्राण्यांच्या जीवनचक्रावर याचा मोठा प्रभाव पडतो. उदाहरणार्थ, ध्रुवीय अस्वल (Polar Bear) आणि पेंग्विन (Penguins) यांचे जीवनशैली या बदलांवर अवलंबून असते.
पर्यटन: या दुर्मिळ निसर्गचक्रामुळे हे प्रदेश पर्यटकांसाठी आकर्षणाचे केंद्र ठरतात.