Long Covid In Children and Teen-agers : एका नवीन आभ्यासात ‘लाँग कोविड’ने ग्रस्त असलेली लहान मुले आणि किशोरवयीन तरूणांच्या फुफ्फुसांमध्ये मोठ्या प्रमाणात विकृती (Lung Abnormalities) दिसून आल्याचे समोर आले आहे. रेडिएशन किंवा कॉन्ट्रास्ट डाईजची (contrast dyes) आवश्यकता नसलेल्या PREFUL एमआरआय या प्रगत तंत्राचा वापर करून ही माहिती सादर करण्यात आली आहे. या अभ्यासासंबंधीचे निष्कर्ष रेडिओलॉजी या जर्नलमध्ये प्रकाशित झाले आहेत.
लाँग कोविड असलेल्या मुलांमध्ये फुफ्फुसातील लक्षणीय विकृती आढळून आल्या आहेत. या प्रगत स्कॅनमध्ये रक्त प्रवाह कमी झाल्याचे दिसून आले आहे आणि वेंटिलेशन-परफ्यूजनमध्ये विसंगती आढळली आहे, जी तीव्र थकवा आणि हृदय गती वाढणे यासारख्या गंभीर लक्षणांशी संबंधित आहे.
हेही वाचा - Ideal Lifestyle After 35 : वयाच्या पस्तीशीनंतर या गोष्टींकडे कधीच दुर्लक्ष करू नका
कोविडनंतर फुफ्फुसांच्या समस्या असलेल्या प्रौढांना नेमकं नुकसान किती प्रमाणात झालं आहे, ते समजण्यासाठी छातीचे स्कॅन करण्याची शिफारस केली जाते. लाँग कोविड असलेल्या मुलांच्या बाबतीत, हे स्कॅन सामान्यतः वापरले जात नाहीत. कारण ते यामुळे हे रुग्ण रेडिएशनच्या संपर्कात येतात आणि त्यांना इंट्राव्हेनस कॉन्ट्रास्ट एजंट्सची आवश्यकता असते, जे त्यांच्यासाठी अस्वस्थ करणारे आणि नियंत्रणाच्या बाहेर जाणारे असू शकते. यामुळे मुलांमधील फुफ्फुसातील परफ्यूजन किंवा फुफ्फुसातून रक्त कसे आत आणि बाहेर जाते हे शोधणे कठीण होते.
दीर्घ कोविड असलेल्या मुलांमध्ये आणि किशोरवयीन मुलांमध्ये, फ्री-ब्रेथिंग फेज-रिझोल्ड फंक्शनल लंग (प्रीफुल - PREFUL) एमआरआय नावाच्या प्रगत स्वरूपाच्या मॅग्नेटिक रेझोनान्स इमेजिंग (एमआरआय) द्वारे फुफ्फुसातील लक्षणीय विकृती आढळून येतात. हे निष्कर्ष काल रेडिओलॉजीमध्ये प्रकाशित झाले.
मुलांच्या बाबतीत, फुफ्फुसातील विकृती शोधण्यासाठी फुफ्फुसीय कार्य चाचण्या, हृदयाचे अल्ट्रासाऊंड (इकोकार्डियोग्राम) आणि वैद्यकीय इतिहासाचा वापर केला जातो. मात्र, पोस्ट कोविड फंक्शन असलेल्या अनेक मुलांमध्ये, श्वास घेण्यास त्रास, छातीत दुखणे किंवा तीव्र थकवा असूनही या चाचण्या खरे चित्र सादर करण्यात अयशस्वी ठरतात, ज्यामुळे बालरोग दीर्घकालीन कोविडचे निदान आणि समजून घेण्यात मोठ्या प्रमाणात समस्या आहेत.
"रेडिएशन एक्सपोजर आणि इंट्राव्हेनस कॉन्ट्रास्ट एजंटच्या आवश्यकतेमुळे, पीसीसी असल्याचा संशय असलेल्या मुलांमध्ये सीटी [संगणित टोमोग्राफी] मानक निदान साधन म्हणून वापरली जात नाही," लेखकांनी लिहिले. "त्याऐवजी, फुफ्फुसीय आणि हृदयरोगाचे विभेदक निदान वगळण्यासाठी फुफ्फुसीय कार्य चाचण्या आणि इकोकार्डियोग्राफी, वैद्यकीय इतिहासाच्या व्यापक पुनरावलोकनासह, केली जातात. तथापि, या चाचण्या वारंवार लक्षणात्मक रुग्णांमध्ये सामान्य फुफ्फुसे आणि हृदयरोगाचे कार्य दर्शवितात, ज्यामुळे आजाराचे निदान करण्याची प्रक्रिया गुंतागुंतीची होते."
प्रीफुल एमआरआय म्हणजे फ्री-ब्रेथिंग फेज-रिझोल्ड फंक्शनल लंग एमआरआय. पारंपारिक इमेजिंगच्या विपरीत, प्रीफुल एमआरआय डॉक्टरांना मुले सामान्यपणे श्वास घेत असताना फुफ्फुसे स्कॅन करण्याची परवानगी देते. तसेच, ते पूर्णपणे रेडिएशन-मुक्त आहे आणि कोणत्याही कॉन्ट्रास्ट डाईजची आवश्यकता नाही, ज्यामुळे तरुण रुग्णांसाठी ही पद्धत अधिक सुरक्षित ठरते.
अभ्यासासाठी, एप्रिल 2022 ते एप्रिल 2023 पर्यंत एकूण 54 सहभागी - 27 लाँग कोविड असलेले आणि 27 लाँग कोविड नसलेले, प्रीफुल केले गेले. सहभागींपैकी निम्म्या सहभागींना लाँग कोविड होता, तर इतर अर्ध्या लोकांना या आजाराचा इतिहास नव्हता. सरासरी वय 15 वर्षे होते. इमेजिंगमध्ये प्रादेशिक वेंटिलेशन (ऑक्सिजन प्रवाह), फ्लो-व्हॉल्यूम लूप सहसंबंध मेट्रिक (FVL-CM), क्वांटिफाइड परफ्यूजन (रक्त प्रवाह), वेंटिलेशन आणि परफ्यूजन दोष टक्केवारी आणि वेंटिलेशन-परफ्यूजन गुणोत्तरांचे मोजमाप केले गेले.
हेही वाचा - Digestion: जेवल्यानंतर लगेच हे 2 पदार्थ चावून खा; पचनसंस्था जलद काम करू लागेल आणि सकाळी उठताच पोटही होईल साफ
अभ्यासाचे निष्कर्ष
स्कॅनमधून असे दिसून आले की लाँग कोविड असलेल्या मुलांमध्ये आणि किशोरवयीन मुलांमध्ये फुफ्फुसांच्या दुखापतीची स्पष्ट चिन्हे दिसून आली, मानक चाचण्यांमध्ये अदृश्य असलेले नुकसान. त्यांच्या फुफ्फुसांमध्ये रक्तप्रवाह (परफ्यूजन) कमी झाला होता आणि वायुवीजन-परफ्यूजनमध्ये विसंगती होती, म्हणजेच फुफ्फुसातील भागांमध्ये वायुप्रवाह आणि रक्तप्रवाह योग्यरित्या संतुलित होत नव्हता.
लाँग कोविड म्हणजे काय?
करोनामुक्तीनंतरही करोनाची लक्षणे रुग्णांमध्ये चार ते 12 आठवड्यांपर्यंत दिसू शकतात. काही प्रकरणांमध्ये हा कालावधी अधिक असू शकतो, असं डॉक्टर सांगतात. या लक्षणांमुळे अनेकदा करोनावर मात केलेल्या रुग्णांना पुन्हा एकदा आपल्याला करोनाचा संसर्ग झाला की काय असं वाटू लागतं. या अशापद्धतीच्या आजारपणाला पोस्ट कोव्हिड सिंड्रोम किंवा लाँग कोविड असे म्हणतात.
(Disclaimer : ही माहिती केवळ सामान्य ज्ञानासाठी प्रदान केली आहे. जय महाराष्ट्र या माहितीची कोणतीही हमी देत नाही. आरोग्यविषयक कोणताही निर्णय घेण्यापूर्वी तज्ज्ञ किंवा डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.)