नवी दिल्ली : अपंग व्यक्तींबद्दल अपमानास्पद टिप्पणी केल्याबद्दल स्टँड-अप कॉमेडी कलाकार समय रैना यांना सोमवारी सर्वोच्च न्यायालयाने फटकारले. एएनआय या वृत्तसंस्थेच्या म्हणण्यानुसार, रैना आणि इतर चार विनोदी कलाकार, विपुल गोयल, बलराज परमजीत सिंग घई, निशांत जगदीश तंवर आणि सोनाली ठक्कर (सोनाली आदित्य देसाई म्हणूनही ओळखले जाते) यांना त्यांच्या YouTube चॅनेल आणि इतर सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर बिनशर्त माफी मागण्याचे निर्देश खंडपीठाने दिले आहेत.
क्युअर एसएमए फाउंडेशन ऑफ इंडियाने (Cure SMA Foundation of India) एका शोदरम्यान विनोदी कलाकारांवर स्पाइनल मस्क्युलर अ‍ॅट्रोफी (SMA - Spinal Muscular Atrophy) या दुर्मिळ अनुवांशिक विकाराने ग्रस्त असलेल्या लोकांची खिल्ली उडवल्याचा आरोप केलेल्या याचिकेनंतर हा आदेश देण्यात आला आहे.
यापूर्वी, 5 मे रोजी न्यायालयाने विनोदी कलाकारांना त्यांच्यासमोर हजर राहण्याचे आदेश दिले होते. अन्यथा, त्यांच्यावर कठोर कारवाईचा सामना करावा लागेल, असा इशाराही दिला होता. (Supreme Court on Samay Raina Ranveer Allahabadia)
हेही वाचा - School Recruitment Scam: शिक्षक भरती घोटाळ्याप्रकरणी तृणमूल काँग्रेस आमदार जीवन कृष्णा साहा यांना अटक
रैना याला त्याच्या वक्तव्याबद्दल सर्वोच्च न्यायालयाने फटकारण्याची ही पहिलीच वेळ नाही. या वर्षाच्या सुरुवातीला, अपूर्व मखिजा, आशिष चंचलानी आणि रणवीर अलाहबादिया यांच्यासह समय याचे नाव त्यांच्या शोमध्ये अश्लील सामग्रीचा प्रचार केल्याच्या आरोपाखाली दाखल करण्यात आलेल्या एफआयआरमध्ये होते.
सर्वोच्च न्यायालयाने समय रैना व रणवीर अलाहबादिया याच्यासह काही सोशल मीडिया इन्फ्लुएन्सर्स व युट्यूबर्सवर तीव्र संताप व्यक्त केला आहे. समाजमाध्यमांचा वापर करून कमाई करणाऱ्या इन्फ्लुएन्सर्सचा कॉन्टेंट ‘फ्री स्पीच’ (बोलण्याचं स्वातंत्र्य) या श्रेणीत येत नाही. ते कमर्शियल स्पीच (व्यावसायिक वक्तव्य) मानलं जाईल, असं सर्वोच्च न्यायालयाने म्हटलं आहे. यासह न्यायालयाने स्टॅण्ड अप कॉमेडियन रैना व यूट्युबर अलाहबादियासह इतरांना बिनशर्त माफी मागण्यास सांगितलं आहे.
समय रैनाच्या ‘इंडियाज गॉट लेटेंट’ या कार्यक्रमात रणवीर अलाहबादिया याच्या एका टिप्पणीमुळे वादाला सुरुवात झाली होती. याप्रकरणी आता सर्वोच्च न्यायालयाने तीव्र नाराजी व्यक्त केली आहे. समय रैना, विपुल गोयल, बलराज परमारजीत सिंह घई, निशांत जगदीश तंवर व सोनाली ठक्कर उर्फ सोनाली आदित्य देसाई यांनी दिव्यांग व्यक्तींविषयी असंवेदनशीलता दाखली होती. एका असंवेदनशील टिप्पणीला दाद दिली होती. याप्रकरणी सर्वोच्च न्यायालयाने या सर्व इन्फ्लुएन्सर्सना त्यांच्या यूट्युब चॅनेल व पॉडकास्टवर दिव्यांग व्यक्तींची बिनशर्त माफी मागण्याचे निर्देश दिले आहेत.
नेमकं प्रकरण काय?
समय रैनाने त्याच्या कार्यक्रमात दोन महिन्यांच्या मुलाला झालेल्या स्पायनल मस्क्युलर अट्रॉफी अर्थात SMA या आजारावरील उपचारांसाठीच्या प्रचंड खर्चाबाबत चेष्टा केली होती. तर, आणखी एका कार्यक्रमात त्याने डोळ्यांची समस्या असणाऱ्या व्यक्तींबाबत बोलतानाही चेष्टा केली होती.
विरोधात याचिका दाखल करणाऱ्यांना या सर्वांच्या काही लाईव्ह आणि पूर्व-रेकॉर्ड केलेल्या कार्यक्रमांच्या व्हिडिओंबद्दल आक्षेप आहे. कारण ते दिव्यांग व्यक्तींचे आक्षेपार्ह, अपमानास्पद आणि अमानवीय प्रतिनिधित्व करतात. "हे व्हिडिओ भारतीय संविधानाच्या आर्टिकल 14 आणि आर्टिकल 21 अंतर्गत अपंग व्यक्तींच्या हक्कांचे उल्लंघन करतात. त्यांच्याविरुद्ध आक्षेपार्ह रूढीवादी आणि चुकीचे चित्रण करून त्यांच्या सामाजिक सहभागावर हानिकारक परिणाम करतात. तसेच, दिव्यांग व्यक्तींविरुद्ध असंवेदनशीलता आणि अमानवीयतेला प्रोत्साहन देणाऱ्या अशा ऑनलाइन सामग्रीच्या व्यापक बेजबाबदार, असंवेदनशील आणि उल्लंघनाच्या प्रसाराला प्रोत्साहन देतात. त्यामुळे कलम 19(2) अंतर्गत यावर कारवाई करणे योग्य ठरते," असे वृत्तसंस्था एएनआयने दिलेल्या वृत्तानुसार, याचिकेत म्हटले आहे.
रणवीर अलाहबादियाला देखील माफी मागण्यास सांगितलं
सर्वोच्च न्यायालयाने रणवीर अलाहबादिया याला देखील बिनशर्त माफी मागण्यास सांगितलं आहे. त्याने समय रैनाच्याच कार्यक्रमात आई-वडिलांबाबत अश्लाघ्य वक्तव्ये केली होती. त्यानंतर समाजमाध्यमांवरून त्याच्यावर बरीच टीका झाली होती. त्यानंतर समय रैनाला त्याचा India’s Got Latent हा कार्यक्रम बंद करावा लागला होता.
न्यायालयाचे इन्फ्लुएन्सर्स व कॉमेडियन्सना शपथपत्र सादर करण्याचे आदेश
SMA ग्रस्त मुलांच्या पालकांनी समय रैनाविरोधात तक्रार केली होती. हे खूप धाडसी पाऊल असल्याचं न्यायालयाने म्हटलं आहे. तसेच न्यायालयाने म्हटलं आहे की “इन्फ्लुएन्सर्स व कॉमेडियन्सने केवळ सार्वजनिकरित्या माफी मागून चालणार नाही. त्यांनी शपथपत्र द्यावं, ज्याद्वारे त्यांनी स्पष्ट करावं की दिव्यांग व्यक्तींच्या हक्कांबद्दल जागरुकता करण्यासाठी ते त्यांच्याकडील समाजमाध्यमांचा प्रभावी वापर करतील.”
हेही वाचा - Anil Ambani: एसबीआयच्या फसवणुकीच्या प्रकरणात अनिल अंबानीवर CBI कारवाई, महत्वाचे दस्तऐवज जप्त
भविष्यात दंड ठोठावला जाणार
दरम्यान, न्यायालयाने इशारा दिला आहे की भविष्यात अशा प्रकरणांमध्ये इन्फ्लुएन्सर्सना दंड ठोठावला जाऊ शकतो. यासह न्यायालयाने माहिती व प्रसारण मंत्रालयाला आदेश दिला आहे की “समाजमाध्यमांवर वापरल्या जाणाऱ्या भाषेबद्दल मार्गदर्शक सूचना तयार करा. या मार्गदर्शक सूचना गडबडीने व कुठल्याही एका घटनेशी संबंधित नसाव्यात, तांत्रिक व समाजमाध्यमांशी संबंधित व्यापक मुद्दे लक्षात घेऊन या मार्गदर्शक सूचना तयार करा.”