Heigh Loss: बालपण आणि किशोरावस्थेत आपली उंची वाढते, परंतु वयानुसार ती कमी होऊ लागते. हे काल्पनिक नाही तर एक वैज्ञानिक सत्य आहे. हार्वर्ड हेल्थ पब्लिशिंगच्या 2022 च्या अहवालानुसार, बहुतेक लोकांची उंची 40 वर्षाच्या वयानंतर थोडी कमी होऊ लागते. वयानुसार ही घट वेगाने होते.
30 ते 70 वयोगटातील पुरुषांची सरासरी उंची 1 इंच (2.5 सेमी) कमी होते, तर महिला 2 इंच (5 सेमी) पर्यंत कमी होतात. मात्र ही घट नेहमीच सामान्य नसते. एका जपानी अभ्यासात (Scientific Reports, 2023) असे आढळून आले आहे की 5 वर्षांत उंचीत 2 टक्क्यांपेक्षा जास्त घट झाल्यास हृदयरोग आणि मृत्यूचा धोका दुप्पट होतो.
वैद्यकीय शास्त्रानुसार उंची कमी होण्यास या 5 मुख्य परिस्थिती कारणीभूत
1. स्पाइनल डिस्क कॉम्प्रेशन (Spinal Disc Compression)
वयानुसार, मणक्यांमधील जेलसारख्या डिस्क (इंटरव्हर्टेब्रल डिस्क) सुकतात आणि पातळ होतात, ज्यामुळे मणक्याचा आकार लहान होतो. मेडलाइन प्लसच्या (NCBI, 2023) अहवालानुसार, ही प्रक्रिया वयाच्या 40 व्या वर्षानंतर सुरू होते. उंची दर दशकात अर्धा इंच (1.27 सेमी) कमी होऊ शकते.
हेही वाचा: Side Effects Of Drinking Tea: जास्त चहा पिताय?, या 5 हार्मोन्सवर होऊ शकतो परिणाम
एका अभ्यासात (बाल्टीमोर लॉन्गिट्यूडिनल स्टडी ऑफ एजिंग,2004) असे आढळून आले की पुरुषांपेक्षा महिलांमध्ये ही घट अधिक सामान्य आहे. दररोज व्यायाम करून हे रोखता येते.
2. ऑस्टिओपोरोसिस (Osteoporosis)
हा हाडांना कमकुवत करणारा आजार आहे, ज्यामध्ये मणक्याची हाडं दाबली जातात किंवा फ्रॅक्चर होतात. यामुळे उंची 1-2 इंच (2.5-5 सेमी) कमी होऊ शकते. जर्नल ऑफ बोन अँड मिनरल रिसर्च (2021) मधील एका अभ्यासात असे आढळून आले आहे की 3 सेमीपेक्षा जास्त उंची कमी झालेल्या पुरुषांना हिप फ्रॅक्चर होण्याचा धोका जास्त असतो. 50 वर्षांनंतर महिलांमध्ये हे अधिक सामान्य आहे. फ्रेमिंगहॅम हार्ट स्टडी (2012) मध्ये, महिलांमध्ये 1 इंच कमी झाल्यामुळे हिप फ्रॅक्चरचा धोका 2.5 पटीने वाढतो. प्रतिबंधात्मक उपायांमध्ये कॅल्शियम (1200-1500 मिलीग्राम/दिवस), व्हिटॅमिन डी (800 आययू/दिवस) आणि वेट ट्रेनिंग हा व्यायामाचा प्रकार करा.
3. खराब पवित्रा आणि किफोसिस (Poor Posture and Kyphosis)
कमकुवत स्नायूंमुळे पाठीचा कणा येऊ शकतो, ज्यामुळे उंची कमी होऊ शकते. युनिव्हर्सिटी हॉस्पिटल्सच्या (2024) एका अहवालात असे म्हटले आहे की कोअर स्नायू कमकुवत झाल्यामुळे 1-2 इंच उंची कमी होऊ शकते. एका अभ्यासात (आर्काइव्हज ऑफ जेरोन्टोलॉजी अँड जेरियाट्रिक्स, 2022) असे आढळून आले आहे की वृद्धांमध्ये खराब पोश्चरमुळे उंची कमी होणे हे कमकुवतपणाशी संबंधित आहे. त्यामुळे योग, स्ट्रेचिंग आणि व्यायाम यांचा समावेश करा.
4. सर्कोपेनिया (Sarcopenia)
वयानुसार, विशेषतः मुख्य स्नायूंचे प्रमाण कमी होते, ज्यामुळे शरीराची स्थिती बिघडते आणि उंची कमी होते. UAMS हेल्थ (2023) नुसार, सार्कोपेनियामुळे उंची कमी होण्यासोबतच कमजोरी देखील होते. एका कोहोर्ट अभ्यासात (PMC, 2018) असे आढळून आले की रजोनिवृत्तीनंतरच्या महिलांमध्ये 5 वर्षांत 1 इंच उंची कमी होण्याचा धोका पाच पटीने वाढतो. यापासून वाचण्यासाठी प्रथिनेयुक्त आहार आणि रेजिस्टेंस ट्रेनिंग करा.
5. कुपोषण किंवा जुनाट आजार (Malnutrition or Chronic Diseases)
बालपणातील कुपोषणामुळे वाढ मंदावते, परंतु वयस्कर लोकांमध्ये मूत्रपिंडाचा आजार किंवा कर्करोग यांसारखे जुनाट आजार देखील उंची कमी करू शकतात. वर्ल्ड इन डेटा (2021) नुसार, गरिबी किंवा युद्धग्रस्त भागात कुपोषणामुळे 5-10 टक्के उंची कमी होऊ शकते. उंची कमी होणे सामान्य आहे, परंतु लक्षणीय घट (दर वर्षी 1 इंच) हे आरोग्य समस्येचे लक्षण आहे. हे टाळण्यासाठी व्यायाम, पोषण आणि शरीरयष्टीवर लक्ष केंद्रित करा. निरोगी जीवनशैली आपल्याला दीर्घकाळ आपली उंची टिकवून ठेवण्यास मदत करू शकते.
(Disclaimer: ही माहिती केवळ सामान्य ज्ञानासाठी प्रदान केली आहे. जय महाराष्ट्र या माहितीची कोणतीही हमी देत नाही. आरोग्यविषयक कोणताही निर्णय घेण्यापूर्वी तज्ज्ञ किंवा डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.)