Pitru Paksha 2025 : पितृपक्ष हा पूर्वजांच्या आत्म्याच्या शांती आणि उद्धारासाठी श्राद्ध आणि तर्पण करण्याचा पवित्र काळ आहे. सध्या प्रचलित असलेल्या प्रथा-परंपरेत, ही कर्मे सहसा पुरुष करतात. अनेक ठिकाणी महिलांनी यात काही करायचं नाही, हे बायकांचं काम नाही, त्यांना याचा अधिकार नाही असं सुनावलं जातं. परंतु, तरीही प्रश्न उद्भवतो, महिला देखील तर्पण करू शकतात का? याविषयी शास्त्रात काही सांगितलं आहे का? तर, शास्त्रे आणि पुराणांमध्ये याचा स्पष्ट उल्लेख आहे.
पितृपक्ष हा हिंदू धर्मात खूप पवित्र काळ मानला जातो. या काळात पितरांना शांती लाभावी, यासाठी धार्मिक कार्ये केली जातात. हा 15-16 दिवसांचा काळ आहे, ज्यामध्ये लोक त्यांच्या पूर्वजांच्या आत्म्याच्या शांती आणि उद्धारासाठी श्राद्ध आणि तर्पण करतात. असे मानले जाते की, या काळात भक्तीने केलेले पिंडदान पूर्वजांना समाधान देते आणि कुटुंबात सुख आणि समृद्धीचे आशीर्वाद आणते. या वर्षी पितृपक्ष 21 सप्टेंबर 2025 रोजी संपेल. पारंपारिकपणे, फक्त पुरुष सदस्यच श्राद्ध आणि तर्पणाचे विधी करतात. परंतु, अनेकदा प्रश्न उद्भवतो की, महिला देखील हे विधी करू शकतात का?
हेही वाचा - Death In Pitru Paksha : पितृपक्षात मृत्यू झाल्यास काय होते? शास्त्र काय सांगतं, जाणून घ्या
स्त्रिया श्राद्ध करू शकतात का?
धार्मिक ग्रंथ आणि कथांनुसार, जर कुटुंबात पुरुष वारस नसेल किंवा पुरुष काही कारणाने या धार्मिक कर्माला उपस्थित नसेल तर महिला देखील श्राद्ध आणि तर्पण करू शकतात. श्रद्धेने आणि भक्तीने केलेले प्रत्येक कर्म पूर्वजांना प्रसन्न करते.
सीतेमातेने पिंडदान केल्याची घटना
रामायणानुसार, वनवासात असताना श्री राम, सीतामाता आणि लक्ष्मण गया येथे पोहोचले होते. तिथे एका ब्राह्मणाने पिंडदानासाठी मदत मागितली. श्री राम आणि लक्ष्मणाच्या अनुपस्थितीत, ब्राह्मणाच्या विनंतीवरून, सीतामाईंनी वाळूपासून पिंड बनवला आणि फल्गु नदीच्या काठावर पूर्वजांना अर्पण केला. वडाचे झाड, केतकीचे फूल, नदी आणि गाय साक्षीदार म्हणून ठेवून केलेल्या या श्राद्धामुळे राजा दशरथाच्या आत्म्याला शांती मिळाली. नंतर दिवंगत महाराज दशरथ स्वतः आले आणि त्यांनी सीतेमातेच्या या पवित्र कर्माची पुष्टी केली.
गरूड पुराणाचा उल्लेख
गरूड पुराणात असेही स्पष्टपणे म्हटले आहे की, जर कुटुंबात पुरुष नसतील तर महिला देखील श्राद्ध आणि तर्पण करू शकतात. मुली त्यांच्या पालकांसाठी श्राद्ध करू शकतात आणि अविवाहित किंवा एकट्या महिला देखील पितरांना श्रद्धांजली अर्पण करू शकतात.
पितृ पक्ष 2025 च्या उर्वरित प्रमुख श्राद्ध तारखा
सप्तमी श्राद्ध: 13 सप्टेंबर (शनिवार)
अष्टमी श्राद्ध: 14 सप्टेंबर (रविवार)
नवमी श्राद्ध: 15 सप्टेंबर (सोमवार)
दशमी श्राद्ध: 16 सप्टेंबर (मंगळवार)
एकादशी श्राद्ध: 17 सप्टेंबर (बुधवार)
द्वादशी श्राद्ध: 18 सप्टेंबर (गुरुवार)
त्रयोदशी श्राद्ध आणि माघ श्राद्ध: 19 सप्टेंबर (शुक्रवार)
चतुर्दशी श्राद्ध: 20 सप्टेंबर (शनिवार)
सर्वपित्री अमावस्या : 21 सप्टेंबर (रविवार)
हेही वाचा - Pitru Paksha 2025: पितृदोष टाळण्यासाठी कोणते उपाय करावेत, जाणून घ्या...
पितृ पक्ष हा केवळ कर्मकांडाचा काळ नाही, तर आपल्या पूर्वजांचे स्मरण करण्याची आणि त्यांच्या आत्म्याच्या शांतीसाठी आदर करण्याची संधी आहे. शास्त्रांनुसार, श्रद्धेने आणि हेतूने केलेले कर्म पुरुष आणि स्त्रिया दोघांनाही समान रीतीने स्वीकार्य असतात आणि पूर्वजांना प्रसन्न करतात.
(Disclaimer : येथे दिलेली माहिती धार्मिक श्रद्धेवर आधारित आहे. याला कोणताही शास्त्रीय पुरावा नाही. जय महाराष्ट्र त्याची हमी देत नाही.)