Shardiya Navratri: शारदीय नवरात्र हे हिंदू धर्मातील सर्वात महत्वाचे आणि उत्साहाने साजरे केले जाणारे पर्व मानले जाते. देवी दुर्गेच्या नवस्वरूपांची उपासना या नऊ दिवसांत केली जाते. भक्तमंडळी माता दुर्गेच्या आराधनेत तल्लीन होतात आणि तिच्याकडून शक्ती, समृद्धी व शांतीची प्रार्थना करतात. या नवरात्रीच्या प्रारंभी घटस्थापना केली जाते, तसेच सातूचे धान्य (जव/जौ) पेरण्याची परंपरा पाळली जाते.
हेही वाचा : Shardiya Navratri Colours 2025: शारदीय नवरात्रौत्सव सुरू होणार आहे; 9 दिवसांचे 9 शुभ रंग आणि त्यांचे महत्त्व जाणून घ्या
सातूचे धान्य का पेरले जाते?
धार्मिक मान्यतानुसार सातूचे धान्य हे अनाजाचा सर्वात प्राचीन प्रकार मानला जातो. नवरात्राच्या पहिल्या दिवशी जर सातूचे धान्य पेरलेले व्यवस्थित उगवले, तर ते वर्षभर घरात सुख-शांती, आरोग्य आणि आर्थिक स्थैर्य राहील, असे मानले जाते. उलट, जर उगवण कमी झाली तर ते आगामी काळातील अडचणींचा इशारा मानला जातो. त्यामुळे या परंपरेला शुभ आणि मंगलकारी अर्थ दिला जातो.
पौराणिक संदर्भ
पुराणकथांमध्ये असे नमूद केले आहे की जेव्हा असुरांचा अत्याचार वाढला आणि देवी दुर्गेने त्यांचा नाश केला, तेव्हा पृथ्वीवर मोठ्या दुष्काळाची परिस्थिती होती. देवीच्या विजयाने निसर्ग पुन्हा हिरवागार झाला आणि सर्वात पहिले सातूचे धान्य उगवले. म्हणूनच या धान्याला जीवनदायी, समृद्धीचे आणि उर्वरतेचे प्रतीक मानले जाते.
दुसऱ्या एका कथेनुसार सृष्टीच्या प्रारंभी ब्रह्मदेवाने निर्माण केलेल्या वनस्पतींमध्ये सातूचे धान्य हे सर्वात पहिले उगम पावले. म्हणून नवरात्राच्या पहिल्या दिवशी हे धान्य पेरले जाते आणि त्याची पूजा केली जाते. ही परंपरा नव्या सुरुवातीचे आणि जीवनातील प्रगतीचे प्रतीक मानली जाते.
हेही वाचा :Sharadiya Navratri 2025: नवरात्रौत्सव केव्हा सुरु होणार? जाणून घ्या घटस्थापना विधी, योग्य मुहूर्त आणि या उत्सवाचे महत्त्व
पद्धत
-नवरात्राच्या पहिल्या दिवशी घटस्थापनेसोबतच स्वच्छ मातीच्या पात्रात स्वच्छ माती भरून सातूचे धान्य पेरले जाते.
-हे पात्र देवीसमोर ठेवले जाते आणि नऊ दिवस नियमितपणे पाणी अर्पण केले जाते.
-सातूचे धान्य जसजसे वाढते, तसतसे ते जीवनातील प्रगती, उर्जेची वाढ आणि मंगलमय फळांचे प्रतिक मानले जाते.
-भक्तांच्या मनात असा विश्वास असतो की जितक्या जोमाने हे धान्य उगवेल, तितकेच कुटुंबासाठी ते शुभ फलदायी ठरेल.
नवरात्रातील सातूचे धान्य पेरण्याची परंपरा ही फक्त धार्मिक विधी नसून त्यामागे समृद्धी, निसर्गाची उर्वरता आणि जीवनातील सकारात्मकतेचा खोल संदेश दडलेला आहे. त्यामुळे प्रत्येक वर्षी भक्त नवरात्राच्या सुरुवातीला या पवित्र परंपरेचे पालन करतात आणि देवी दुर्गेकडून मंगलकारी आशीर्वादाची अपेक्षा धरतात.
(Disclaimer : येथे दिलेली माहिती धार्मिक श्रद्धेवर आधारित आहे. याला कोणताही शास्त्रीय पुरावा नाही. जय महाराष्ट्र त्याची हमी देत नाही.)